موتور کوارتز یکی از رایج‌ترین و دقیق‌ترین فناوری‌های حرکتی در دنیای ساعت مچی است. این نوع موتور با استفاده از نوسانات کریستال کوارتز و باتری کوچک، زمان را به‌صورت پیوسته و بدون نیاز به کوک‌کردن نشان می‌دهد. جنس کریستال، ساختار مدار الکترونیکی، سیستم چرخ‌دنده‌های داخلی و نحوه مصرف انرژی از مهم‌ترین ویژگی‌های فنی این موتورهاست. عملکرد بی‌صدا، نگهداری ساده، هزینه پایین و دقت بالا، از مزیت‌های اصلی موتور ساعت کوارتز هستند. در حال حاضر موتورهای کوارتز در ساعت‌های اقتصادی تا ساعت‌های لوکس رده‌بالا به‌کار می‌روند و حتی برندهای معروفی مانند سیتیزن، سیکو و سوییس‌می‌د نیز نمونه‌های فوق‌پیشرفته‌ای تولید کرده‌اند. در ویکی ساعت می‌توانید انواع ساعت مجهز به موتور کوارتز با ویژگی‌های خاص را بررسی و انتخاب کنید.
ساختار و عملکرد موتور ساعت‌های کوارتز
ترکیب اصلی و اجزای داخلی
موتور کوارتز از چند بخش کلیدی تشکیل شده: باتری، مدار نوسان‌ساز، کریستال کوارتز، ترانزیستور و مجموعه چرخ‌دنده‌ها. کریستال کوارتز با هر پالس انرژی، لرزش خاصی تولید می‌کند که مدار الکترونیکی آن را به سیگنال‌های زمانی تبدیل می‌کند. این سیگنال‌ها باعث چرخش موتور استپ و حرکت عقربه‌ها می‌شوند.
دقت زمانی چگونه تأمین می‌شود؟
کریستال کوارتز با فرکانس دقیق ۳۲٬۷۶۸ هرتز نوسان می‌کند. این فرکانس به دلیل پایداری بالا، امکان زمان‌سنجی با دقت بالا (تا ±۱۵ ثانیه در ماه) را فراهم می‌کند. بنابراین، موتور ساعت کوارتز برای کاربرانی که دقت بالا برایشان اهمیت دارد، انتخابی بسیار مناسب است.
مزایا و معایب موتورهای کوارتز
مزایای اصلی برای کاربر نهایی
- دقت بالا: نیاز به تنظیم ماهانه یا سالانه ندارد
- مصرف باتری پایین: به‌طور میانگین ۲ تا ۳ سال عمر باتری دارد
- عدم نیاز به کوک‌کردن دستی: استفاده راحت برای افراد پرمشغله
- مقاومت بیشتر در برابر ضربه: به دلیل ساختار ساده‌تر نسبت به موتور مکانیکی
- قیمت مناسب‌تر: در مقایسه با موتورهای مکانیکی یا اتوماتیک
معایب احتمالی در برخی کاربردها
- نبود حس مکانیکی و لوکس بودن برای کلکسیونرها
- نیاز به تعویض دوره‌ای باتری
- حساسیت به رطوبت در مدل‌های غیرضدآب
انواع موتور کوارتز در بازار جهانی
موتورهای ژاپنی
برندهایی مانند Miyota (تحت مالکیت سیتیزن) و Seiko با تولید انبوه، مدل‌های دقیق و مقرون‌به‌صرفه‌ای عرضه می‌کنند. این موتورها در طیف گسترده‌ای از ساعت‌های اقتصادی تا ساعت‌های میان‌رده استفاده می‌شوند.
موتورهای سوئیسی
ETA و Ronda دو برند مطرح در تولید موتور کوارتز سوئیسی هستند. دقت بالا، عمر طولانی و کیفیت مونتاژ بالا از ویژگی‌های این موتورهاست. ساعت‌هایی با این موتورها معمولاً در رده قیمتی بالاتری قرار دارند.
موتورهای هیبریدی و نوآورانه
برخی برندها مانند Seiko با معرفی تکنولوژی‌هایی نظیر Kinetic یا Spring Drive، مرز بین موتور مکانیکی و کوارتز را کمرنگ کرده‌اند. این موتورها انرژی حرکتی را به الکتریسیته تبدیل می‌کنند و زمان را با دقت کوارتز نمایش می‌دهند.
تفاوت موتور کوارتز با موتور مکانیکی
ساختار فنی و مکانیزم حرکتی
موتور مکانیکی از انرژی حاصل از فنر اصلی استفاده می‌کند، در حالی‌که موتور ساعت کوارتز با باتری و کریستال عمل می‌کند. این تفاوت باعث شده موتور کوارتز نیاز به روغن‌کاری یا تنظیم تخصصی نداشته باشد.
نگهداری و هزینه خدمات
در موتور مکانیکی، هر ۳ تا ۵ سال نیاز به سرویس تخصصی وجود دارد. اما موتور کوارتز تنها با تعویض باتری و تست ساده به عملکرد مطلوب خود ادامه می‌دهد. این ویژگی باعث کاهش هزینه‌های نگهداری می‌شود.
چگونه کیفیت موتور کوارتز را تشخیص دهیم؟
توجه به نوع برند تولیدکننده
برندهایی که سابقه تولید صنعتی موتور دارند، معمولاً از فناوری‌های دقیق‌تری استفاده می‌کنند. در ویکی ساعت می‌توانید ساعت‌هایی با موتورهای ژاپنی اصل و سوئیسی معتبر را مشاهده و خریداری کنید.
بررسی حرکت عقربه ثانیه‌شمار
حرکت پله‌ای واضح عقربه ثانیه‌نما، نشان‌دهنده موتور کوارتز استاندارد است. اگر حرکت ناپیوسته، پرش‌دار یا غیرعادی باشد، احتمال اختلال در مدار یا اتمام باتری وجود دارد.
دقت ثبت‌شده در دفترچه فنی
بیشتر برندها بازه دقت موتور خود را (مثلاً ±۱۵ ثانیه در ماه) ثبت می‌کنند. این اطلاعات می‌تواند ملاک خوبی برای سنجش کیفیت فنی ساعت باشد.
چرا موتور ساعت کوارتز کند می‌شود؟
کاهش ولتاژ باتری
در صورت افت ولتاژ، موتور نمی‌تواند پالس‌های کافی به کریستال ارسال کند. این موضوع باعث کند شدن حرکت عقربه‌ها می‌شود.
فرسودگی کریستال یا مدار داخلی
با گذشت زمان و در اثر ضربه یا نوسانات دمایی شدید، کریستال ممکن است کارایی خود را از دست بدهد. در این موارد نیاز به تعویض موتور است.
تداخل مغناطیسی یا آلودگی‌های داخلی
در صورت مجاورت ساعت با میدان مغناطیسی قوی یا نفوذ گرد و غبار به داخل قاب، اختلالات عملکردی رخ می‌دهد. توصیه می‌شود ساعت کوارتز را هر چند سال یک‌بار توسط متخصص بررسی کنید.
نکاتی برای خرید بهترین موتور کوارتز
بررسی سابقه برند و مونتاژ دقیق
برندهایی که سابقه چند دهه‌ای در تولید موتور دارند، معمولاً از کیفیت بالاتری برخوردارند. دقت مونتاژ نیز تأثیر مستقیم بر عملکرد و طول عمر موتور دارد.
توجه به مشخصات فنی و ضدآب بودن
ساعتی با موتور دقیق اما قاب غیرضدآب ممکن است در شرایط مرطوب آسیب ببیند. بنابراین همیشه ترکیب عملکرد موتور و مقاومت قاب را بررسی کنید.
انتخاب متناسب با کاربرد
اگر ساعت را برای استفاده روزمره می‌خواهید، مدل‌های اقتصادی با موتورهای ژاپنی پیشنهاد می‌شود. اگر دقت بسیار بالا و طراحی لوکس مدنظرتان است، به‌دنبال موتورهای سوئیسی یا های‌تک باشید.
آیا ساعت کوارتز مناسب استفاده حرفه‌ای است؟
بله، بسیاری از خلبانان، غواصان و ورزشکاران حرفه‌ای از ساعت‌هایی با موتور کوارتز استفاده می‌کنند. ثبات بالا، مقاومت در برابر ضربه و دقت عالی این موتورها را مناسب محیط‌های سخت و شرایط حرفه‌ای کرده است.
تفاوت موتور کوارتز معمولی با کرنوگراف
ساختار حرکتی متفاوت
در موتورهای کرنوگراف، مکانیزم اندازه‌گیری زمان (استاپ‌واچ) به موتور اضافه شده است. این بخش اضافی نیاز به دقت ساخت بالا دارد.
مصرف باتری بالاتر
موتورهای کرنوگراف به دلیل چندین موتور داخلی مستقل، معمولاً مصرف باتری بیشتری دارند. بنابراین باید هر سال یا هر ۱۸ ماه باتری آن‌ها تعویض شود.
سوالات متداول
تفاوت موتور کوارتز با اتوماتیک چیست؟
موتور کوارتز با باتری کار می‌کند و دقت بسیار بالایی دارد. در حالی‌که موتور اتوماتیک از انرژی حرکتی دست بهره می‌برد و نیاز به حرکت مداوم دارد.
آیا موتور ساعت کوارتز نیاز به سرویس دارد؟
به‌طور کلی نیاز به سرویس خاصی ندارد و فقط تعویض باتری یا تست دوره‌ای کفایت می‌کند. اما بهتر است هر چند سال یک‌بار توسط تعمیرکار تخصصی بررسی شود.
از کجا موتور ساعت کوارتز اصل تهیه کنیم؟
ساعت‌هایی با موتور کوارتز اصل ژاپنی یا سوئیسی در ویکی ساعت موجود است و می‌توانید با خیال راحت خرید کنید. پیشنهاد می‌شود با مشاوران ما برای انتخاب مناسب مشورت کنید.
